Van de 16 monsters die Greenpeace in Italië en Duitsland heeft laten analyseren, bevatten er 12 TFA, een stof die nog steeds door het Europees Agentschap voor chemische stoffen wordt onderzocht
De meest voorkomende eeuwige vervuiler ter wereld, TFA, is aangetroffen in monsters van 6 flessen mineraalwater. Zes van de acht flessen die Greenpeace Italië de afgelopen maanden in een supermarkt in Rome heeft gekocht. Doel: testen op de eventuele aanwezigheid van Pfas, poly- en perfluoralkylstoffen die in tal van industriële processen en consumptiegoederen worden gebruikt, zich in het milieu ophopen en al geruime tijd in verband worden gebracht met ernstige gezondheidsrisico’s. En ook op Tfa, hoewel er tot op heden geen specifieke wettelijke limieten bestaan voor de aanwezigheid ervan in mineraal- en drinkwater in Italië. De ngo heeft flessen water gekocht van de acht meest populaire merken in Italië (Ferrarelle, Levissima, Panna, Rocchetta, San Benedetto, San Pellegrino, Sant’Anna en Uliveto) en heeft van elk merk twee monsters laten analyseren (in totaal 16), waarvan één naar een Italiaans laboratorium (Til Italia) en het tweede naar het waterchemielaboratorium van het Duitse TZW, dat zich al vele jaren bezighoudt met de analyse en beoordeling van PFAS. Een van de moleculen die in deze analyse werd onderzocht, was TFA, oftewel trifluorazijnzuur, een molecuul met een ultrakorte keten (twee koolstofatomen) waardoor het onverwoestbaar is en een groot verspreidingsvermogen heeft. In de watermonsters van Ferrarelle en San Benedetto Naturale werd geen PFAS aangetroffen: de concentraties van deze stoffen in deze monsters lagen onder de detectiegrens van 50 nanogram per liter. In de overige monsters (12) van Levissima, Panna, Rocchetta, San Pellegrino, Sant’Anna en Uliveto werd daarentegen TFA aangetroffen. Greenpeace Italië heeft deze resultaten naar de bedrijven gestuurd die eigenaar zijn van de merken. “Geen van de benaderde bedrijven wilde commentaar geven”, aldus de ngo.
Het resultaat van de analyses – Hoewel de eerste wetenschappelijke studies dateren uit het midden van de jaren negentig, heeft TFA pas recentelijk meer aandacht gekregen, maar de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) herbeoordeelt de veiligheid van deze stof in het licht van nieuwe studies. Op dit moment bestaan er geen specifieke EU-limieten voor TFA. Het monster met de hoogste waarde aan trifluorazijnzuur is dat van het watermerk Panna (700 nanogram per liter), gevolgd door het monster van het merk Levissima (570 ng/l) en het monster van het watermerk Sant’Anna (440 ng/l). TFA is echter de enige PFAS die in de onderzochte monsters is aangetroffen. Geen van de monsters bevatte stoffen die behoren tot de groep van 20 PFAS die worden gereguleerd door de EU-richtlijn inzake drinkwater (die in Italië in 2026 van kracht wordt) of stoffen die behoren tot de PFAS-4-groep, namelijk vier moleculen waarvan de gevaarlijkheid voor de menselijke gezondheid al bekend is en die al zijn opgenomen in het EFSA-advies van 2020, namelijk PFOA en PFOS, respectievelijk kankerverwekkend en mogelijk kankerverwekkend, PINA en PFHxS. “De TFA-waarden die in de monsters zijn aangetroffen (tussen ongeveer 70 en 700 nanogram per liter) komen overeen, zij het met iets lagere waarden, met die van andere onderzoeken in verschillende Europese landen (tussen 370 en 3.300 nanogram per liter), wat dus een bevestiging is van het verspreidingsvermogen van deze stof”, vertelt ilfattoquotidiano.it Alessandro Giannì, verantwoordelijke voor institutionele en wetenschappelijke betrekkingen bij Greenpeace Italia.
Andere onderzoeken naar mineraalwater – In 2024 heeft de organisatie Pesticide Action Network (Pan) gegevens gepubliceerd over de aanwezigheid van deze stof in talrijke merken mineraal- en bronwater die in Europa worden verkocht (afkomstig uit Duitsland, België, Frankrijk, Nederland, Luxemburg, Hongarije en Oostenrijk). Tien van de 19 onderzochte merken bevatten TFA in hoeveelheden tussen 52 en 3.400 nanogram per liter. Negen monsters waren daarentegen vrij van meetbare TFA-residuen. Ook Altroconsumo heeft een analyse uitgevoerd en vijf mineraalwaters gemeld “vanwege te hoge TFA-gehaltes volgens de parameters die worden gebruikt om de kwaliteit van drinkwater te waarborgen”: Panna, Esselunga Ulmeta, Maniva, Saguaro (Lidl) en Levissima. Onlangs publiceerde Pan een onderzoek waarin een geschiedenis van bijna dertig jaar werd geschetst, waarin de industrie druk uitoefende om de bevoegde Europese instanties ertoe te brengen de risico’s te onderschatten.
TFA, de verborgen risico’s en het ontbreken van regelgeving – Al in 1998 had het Europees Wetenschappelijk Comité voor planten de aanwezigheid ervan in de velden gemeld als gevolg van het gebruik van een pesticide. De volgende stap was een advies van de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA), dat pas in 2007 kwam. Ook daarna verliepen de stappen zeer traag en pas recentelijk is het effect op de menselijke gezondheid grondiger onderzocht. Als gevolg daarvan ontbreekt er nog steeds regelgeving die het gebruik ervan regelt. “Onlangs hebben de Duitse autoriteiten het geclassificeerd als ‘giftig voor de voortplanting’ en ‘zeer mobiel en persistent’. Deze stof kan ontstaan door de afbraak van andere PFAS die in het milieu terechtkomen en hoopt zich op in levende organismen, bijvoorbeeld in bepaalde graansoorten”, legt Alessandro Giannì uit. In het licht van de resultaten van de laatste studies heeft Duitsland in het voorjaar van 2024 bij het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) een verzoek ingediend om TFA als giftig voor de voortplanting te classificeren. “Als Echa het verzoek goedkeurt”, legt Giannì uit, “zou TFA kunnen worden geclassificeerd als ‘relevante metaboliet’ van de werkzame stoffen in gewasbeschermingsmiddelen”. In overeenstemming met de Duitse drinkwaterverordening zou de waarde van 100 nanogram per liter dan niet mogen worden overschreden, een limiet die zou kunnen worden uitgebreid tot het drinkwater van alle Europese landen.
